Çinin Hefei şəhərində “süni günəş” kimi tanınan nüvə sintez reaktoru 70 milyon dərəcə 17 dəqiqədən çox işlədikdən sonra yeni dünya rekordu qırıb. Ekspertlər vəziyyətin dünyanın təmiz gələcək axtarışında mühüm dönüş nöqtəsi olduğunu bildiriblər.
Çinin dövlət mediası Sinxua xəbər verir ki, ölkənin Anhuy əyalətinin paytaxtı Hefeydə nüvə sintezi reaktoru yeni rekord qırmışdır. Xinhua, nüvə sintezi reaktorunun tədqiqat obyektinin Eksperimental Qabaqcıl Superkeçirici Tokamakın (EAST) 1056 saniyə (17 dəqiqə, 36 saniyə) ərzində 70 milyon dərəcə Selsi temperaturunda işlədiyini bildirmişdir.
Yeni rekord EAST may ayında 120 milyon dərəcə selsi plazma temperaturunda 101 saniyə çalışaraq növbəti mərhələyə çatdıqdan sonra qeydə alınıb.
GÜNƏŞ TEMPERATURASININ 10 QATINA ÇATDI
Bununla belə, EAST may ayında təcrübə zamanı 20 saniyə ərzində 160 milyon dərəcə Selsi pik temperatura çatmışdı. Bu o deməkdir ki, o, Günəşdən 10 dəfə daha isti ola bilər.
Çin Elmlər Akademiyasının Plazma Fizikası İnstitutunun tədqiqatçısı Qonq Xianzu “Müxtəlif mərhələlərdə hədəflərimizə çatırıq. “Son əməliyyat füzyon reaktorunu idarə etmək üçün möhkəm elmi və eksperimental əsas yaradır.”
TƏMİZ GƏLƏCƏK ÜÇÜN DÖNÜŞ NÖQTƏSİ
Həmçinin, EAST “süni günəş” ləqəbini aldı, çünki o, hidrogen və deyterium qazlarını yanacaq kimi istifadə edərək həqiqi Günəşi gücləndirən nüvə birləşmə reaksiyasını təqlid edir. Fusion enerjisi, karbon emissiyalarının zərərsizləşdirildiyi gələcək üçün “son enerji” hesab olunur. Çünki hidrogen və deyterium qazları dünyada boldur və minimum tullantı əmələ gətirir
ÇİNİN ÜÇ “SUNİ GÜNƏŞİ” VAR
Digər tərəfdən, EAST Çində fəaliyyət göstərən üç əsas nüvə füzyon birləşməsindən biridir. Ölkədə keçən ilin dekabrında istifadəyə verilən HL-2M tokamak sintez reaktoru Çinin cənub-qərbindəki Çenqduda, üçüncüsü isə Uhan şəhərində yerləşir.
Digər tərəfdən, alimlərin onilliklər ərzində apardıqları axtarışlara baxmayaraq, sintez reaktorları hələ də reallıqdan uzaqdır. Xinhua agentliyinin məlumatına görə, əsas problem temperaturun 100 milyon dərəcə Selsidən yuxarı olması və bu temperaturun uzun müddət sabit saxlanılmasıdır. ABŞ, Aİ, Rusiya və Cənubi Koreyada da süni günəş layihələri həyata keçirilir. Çin Fransada Beynəlxalq Termonüvə Eksperimental Reaktoru (ITER) meqa layihəsində iştirak edən 35 ölkə arasındadır.
